دورۀ نفاس یا دورۀ بعد از زایمان به ۶ تا ۸ هفتۀ اول بعد از زایمان گفته می‌شود. در این دوره تمام تغییرات فیزیولوژیک و سایکولوژیک حاملگی به زمان قبل حاملگی برمی‌گردد. گاهی دورۀ بعد از زایمان را اصطلاحا «تری مستر چهارم» نیز می‌نامند. دو هفتۀ اول بعد از زایمان، رحم تقریبا در حد سمفیز پوبیس (استخوان شرمگاهی) لمس می‌شود و بعد در طی ۶ هفته دورۀ نفاس کاملا به سایز نرمال قبلی خود باز می‌گردد.

ترشحات بعد از زایمان

ترشحات بعد از زایمان چه خونی و چه غیرخونی در این دوره نرمال محسوب می‌شود، ولی خون‌ریزی شدید یا ادامه‌‍‌دار در دورۀ بعد از زایمان حتما احتیاج به بررسی دارد. سونوگرافی بهترین روش برای بررسی خون‌ریزی غیرطبیعی بعد از زایمان است؛ چون می‌تواند بین لخته و بقایای جفتی تفاوت قائل شود. 

شایع‌ترین شکایات بیماران در ۶ تا ۸ هفتۀ اول بعد از زایمان شامل درد ناحیۀ بین واژن و مقعد (ناحیۀ پرینه)، مشکل در شیردهی و بی‌اختیاری در دفع مدفوع و ادرار می‌باشد.

فعالیت بدنی

بلافاصله بعد از زایمان طبیعی بیماران می‌توانند فعالیت‌های عادی و روزمره مثل راه رفتن و استفاده از پله را انجام دهند و هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های ورزشی هم ندارند؛ اما در سزارین توصیه می‌شود که بیمار تا حدود ۶ هفته بعد زایمان، از برداشتن بار بیشتر از ۵ تا ۷ کیلوگرم خودداری نماید.

بعد از زایمان مادر باید مراقب بخیه‌ها باشد و به پاکیزگی خود توجه کند تا ناحیۀ برش خورده عفونت نکند.

فعالیت جنسی

فعالیت جنسی می‌تواند بعد از بهبودی کامل محل برش جراحی در منطقۀ عضلانی بین واژن و مقعد (اپیزیوتومی) و تمام شدن خونریزی صورت گیرد. درد در هنگام رابطۀ جنسی در دورۀ بعد از زایمان، چه زایمان طبیعی  و چه سزارین شایع بوده که به دلیل کاهش سطح استروژن می‌باشد.

تب بعد از زایمان

درجه حرارت ۳۸ درجۀ سانتی‌گراد یا بیشتر که در دو نوبت جداگانه اندازه‌گیری شده و بعد از ۲۴ ساعت اول بعد از زایمان رخ دهد «تب بعد از زایمان» محسوب می‌شود. علل تب شامل عفونت رحم (آندومتریت)، عفونت ادراری، عفونت زخم بخیه، عفونت ریه، التهاب در قلب (ترومبوفلبیت) و التهاب پستان (ماستیت) می‌باشد. شایع‌ترین علت عفونت در یک بیماری تب‌دار در دورۀ بعد از زایمان عفونت رحم یا آندومتریت است که علائم آن شامل تب و لرز، درد زیر شکم و ترشحات واژینال غیرطبیعی یا بَدبو می‌باشد. 

افسردگی بعد از زایمان

ریسک افسردگی بعد از زایمان ۱۰ تا ۱۵ درصد است. علائم آن مشابه سایر انواع افسردگی‌ها می‌باشد. معمولا این علائم در هفتۀ اول بعد از زایمان شروع شده و گاه خود‌به‌خود از بین می‌روند. در صورت نیاز به درمان، از روان درمانی به اضافه داروهای گروه SSRI مثل فلوکستین، پاروکستین و سرترالین استفاده می‌شود که این داروها کمترین عوارض را در زمان شیردهی دارند.

تغذیۀ مناسب

 روزهای ابتدایی پس از زایمان نباید غذاهای سنگین بخورید. خانوادۀ شما ممکن است به شما اصرار کنند که گوشت زیاد یا غذای چرب بخورید. باید توجه داشته باشید که در روزهای پس از زایمان شما ممکن است فعالیت کمتری داشته باشید، بنابراین امکان سوءهاضمه و یبوست وجود دارد و در صورت ابتلا به یبوست، امکان آسیب دیدن بخیه‌ها نیز وجود خواهد داشت. پس سعی کنید در طول روز مواد غذایی لازم و مفید را دریافت کنید. نکات زیر می‌تواند در داشتن یک تغذیه مناسب به شما کمک کند:

• مواد غذایی حاوی فیبر بالا مثل برنج قهوه‌ای، نان سبوس‌دار و سبزیجات بخورید.
• دو بار در هفته ماهی غزل آلا یا سالمون بخورید.
• انجیر خشک، برگۀ زردآلو یا هلو مصرف کنید.
• میوه‌هایی مثل انواع توت‌ها و پرتقال را در میان‌وعده‌های خود قرار دهید.
• برخلاف تصور، کاچی به دلیل چرب بودن غذای مناسبی برای روزهای بعد از زایمان نیست.
• لبنیات کم‌چرب مصرف کنید.
• مایعات زیاد و آب میوۀ خانگی بنوشید.
• به سالاد و غذاها، روغن زیتون اضافه کنید.