یکی از ویتامین های ضروری برای سلامت بدن ویتامین D میباشد که متاسفانه امروزه کمبود این ویتامین در بدن افراد در سنین مختلف بسیار شایع شده است .خصوصا کسانیکه در شهرهای بزرگ و صنعتی زندگی میکنند که عامل اصلی آن آلودگی هوا و زندگی در آپارتمانها ست که مانع رسیدن نور آفتاب به مقدار کافی به پوست میشود زیرا همان طور که میدانید ویتامین D توسط تابش نور خورشید به پوست، در بدن ما ساخته می شود. هم چنین این ویتامین در برخی منابع غذایی به طور محدود وجود دارد. این ویتامین برای استحکام استخوان ها ضروری بوده و نقش آن در بسیاری از بیماری ها از جمله دیابت، بیماری MS ، سرطان، بیماری های قلبی و افسردگی به اثبات رسیده است. کمبود این ویتامین در زنان باردار میتواند تاثیرات بدی روی جنین بگذارد.به همین علت حتما به زنانی که قصد دارند باردار شوند توصیه میشود تا سطح این ویتامین را قبل از اقدام به بارداری بسنجند و در صورت کمبود ، بعد از رفع مشکل و استفاده از مکمل ها برای بارداری اقدام کنند.
نشانه‌های کمبود ویتامین Dدر بزرگسالان
۱. خستگی عمومی بدن، دردهای مبهم و ضعف در ایستادن و بالا رفتن از پله و در مراحل پیشرفته تر لنگیدن
۲. ضعف ماهیچه‌ای
۳. درد استخوانی در اثر فشار ناچیز (بخصوص در دنده، لگن ،مفصل ران، کف پا و ران)
4.بی حوصلگی
5.عرق کردن سر
6.مشکلات روده
درمان کمبود ویتامین D
نیاز هر فرد به ویتامین D به عوامل مختلفی همچون سن، مدت زمانی که باید در معرض اشعه‌ی UVB باشد، رژیم غذایی و وضعیت سلامتی بستگی دارد.اگر نتایج آزمایش خون نشان دهد که فرد در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارد، پزشک میزان دریافت آن را افزایش می‌دهد.
میزان توصیه شده برای مصرف ویتامین D شامل:
- صفر تا ۱۲ ماه: ۴۰۰ واحد بین المللی یا ۱۰ میکروگرم
- یک تا ۷۰ سال: ۶۰۰ واحد بین المللی یا ۱۵ میکروگرم
- هفتاد سال و بالاتر: ۸۰۰ واحد بین المللی یا ۲۰ میکروگرم
اندازه‌گیری میزان ویتامین D دریافتی از طریق نور خورشید ممکن نیست. هر فرد باید شخصا با پزشک در مورد مقدار نیاز خود به ویتامین D و چگونگی افزایش دریافت آن صحبت کند.
منابع ویتامین D
1. نور خورشید:میدانیم که اگر پوست بدن در تماس با نور خورشید قرار بگیرد، ویتامین D تولید می‌کند.
2. شیر: امروزه شیرهای غنی شده با ویتامین D در بازار موجود هستند که می‌توان از آن بستنی و پنیر غنی شده نیز تولید کرد.
3. ماهی تن نیز یکی از منابع مفید ویتامین D است.
4. روغن جگر ماهی که به صورت کپسول های مکمل غذایی قابل تهیه از داروخانه ها میباشد.
5. زرده تخم‌مرغ نیز غنی از ویتامین D است.
6.جگر گاو نیز منبع سرشار از ویتامین D به همراه بسیاری دیگر از مواد مغذی مانند ویتامین A، آهن و پروتئین است.
7 .برخی قارچ‌ها نیز درست مانند انسان مقادیر زیادی ویتامین D در تماس با نور خورشید تولید میکنند. قارچ‌هایی که در تاریکی پرورش می‌یابند، عاری از این ویتامین هستند اما برخی از گونه‌های قارچ‌ها که در تماس با اشعه فرابنفش خورشیدی رشد میکنند، سرشار از ویتامین D هستند.
8. ماهی‌های چرب مانند ماهی آزاد از منابع اصلی و غنی ویتامین D به حساب می‌آیند.
عوارض استفاده بیش از حد از مکمل های ویتامین D
همان طور که کمبود این ویتامین میتواند تاثیر بدی روی بدن و سلامتی داشته باشد،اگر به میزان بیش از نیاز بدنمان از مکمل های حاوی این ویتامین مصرف کنیم دچار عوارض بدی خواهیم شد.از آنجا که این ویتامین محلول در چربی است ،اضافات مصرفی میتواند در بافت های چربی رسوب کرده و فرد را دچار مسمومیت با ویتامین دی کند که موجب رسوب کلسیم در بافت های نرم مانند کلیه ها، ریه ها، قلب و گوش میشود.این رسوبات، در کلیه ها موجب بروز سنگ کلیه، در ریه ها و قلب باعث عوارض ریوی و قلبی، و در گوش به اختلالات شنوایی و کری منجر می شود. همچنین عوارض دیگری مانند سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف، تشنگی زیاد، افزایش حجم ادرار، یبوست، تاخیر در رشد در شیرخواران ، اختلالات گوارشی و شکنندگی استخوان ایجاد خواهد شد.در نتیجه حتما مکمل ها را با مشورت و تجویز پزشک مصرف کنید.
خطرات کمبود ویتامینD در بارداری
1.وزن کم هنگام تولد نوزاد
زنانی که در اوایل بارداری خود مبتلا به کمبود ویتامین D هستند، خطر بیشتری برای تولد نوزادان کم وزن خواهند داشت.
کمبود ویتامین D در سه ماهه اول بارداری خطر محدودیت رشد جنینی را دو برابر خواهد کرد. این نوزادان 10-5% بیشتر در معرض خطر مرگ و میر در ماه اول زندگی خود قرار میگیرند.
کمبود ویتامین D در زنان باردار با افزایش جذب کلسیم در آنها و در نتیجه کاهش رشد استخوانی در جنین همراه خواهد بود.
2.ایجاد اختلال در رشد مغزی و ذهنی جنین
ویتامین D در دوران بارداری برای رشد مغز نوزاد ضروری است و نوزادانی که مادران آنها مقادیر کافی از ویتامین D را مصرف میکنند از لحاظ ذهنی سالم‌تر خواهند بود.کمبود ویتامین D در دوران بارداری میتواند مانع رشد مغز نوزادان شود که باعث اختلال در مهارت‌های ذهنی و حرکتی آنها خواهد شد.
3.افزایش خطر ابتلا به بیماریهای مزمن در نوزاد
نوزادانی که از مادران با کمبود ویتامین d متولد میشوند، خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های مزمن مثل بیماری های قلبی، فشارخون بالا و دیابت نوع 2 دارند.
4.افزایش درد زایمان
زنانی که در دوران بارداری با کمبود ویتامین D مواجه هستند به هنگام زایمان درد بیشتری را تجربه می کنند.در یک پژوهش که روی زنان باردار انجام شد این قضیه به اثبات رسید که زنان با کمبود ویتامین دی در هنگام زایمان نیاز بیشتری به مسکن یا تزریق اپیدورال (برای بی دردی هنگام زایمان ) داشتند.
بیشتر افراد قادر به تامین ویتامین D مورد نیاز خود از طریق رژیم غذایی و تابش مستقیم نور خورشید هستند. اگر نگران میزان ویتامین D دریافتی خود هستید و یا علائم کمبود این ویتامین را در بدن خود احساس می‌کنید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. برای درمان کمبود ویتامین D به متخصص داخلی مراجعه کنید.
